چشم انداز چیست ؟
" اگر توانستيد كاري را تصور كنيد ، حتما قادر خواهيد بود آن را انجام دهيد." (والت ديسني)
سازمان ها برای تحقق اهداف و کسب موفقیت نیازمند تصویری روشن از آینده خود می باشند، تصویری که جهت گیری های آتی سازمان را به وضوح معین نماید . یک سازمان نیز مانند افراد آرزویی برای آینده دارند که به آن چشم‌انداز می‌گویند. این نوشتار با تمرکز بر رکن چشم انداز به عنوان یکی از مولفه های بنیاد استراتژیک سازمان ها، به بررسی مفهومی چشم انداز پرداخته و ضرورت وجود آن برای یک سازمان و دلایل نیاز سازمان ها به یک چشم انداز موفقیت را بررسی می نماید و در ادامه ویژگی های یک چشم انداز مناسب را بیان می دارد. در تدوین بیانیه چشم‌انداز یک سازمان، از یک سو چشم‌انداز مطلوب (آرمان) و آیندهای که در پی ساختن آن میباشیم، ترسیم می‌شود و از سوی دیگر با توجه به افق مورد نظر برای تدوین استراتژی و برنامه ها، ترسیمیاز آینده محتمل صورت خواهد گرفت.
مفهوم چشم انداز سازمانی
در تعریف استراتژی به این نکته اشاره می شود که یکی از ساده‌ترین و در عین حال رایج‌ترین تعاریف استراتژی، طراحی استراتژی در قالب سه سوال زیر است:
- الان کجا هستم؟
- کجا میخواهیم برویم؟
- چگونه به آنجا برویم؟
معمولاً چشم انداز دور نمای آرمانی سازمان را مشخص می کند و در پاسخ به سوال “کجا میخواهیم برویم (جایگاه آینده سازمان ما کجاست)؟” بیان می گردد .
چشم انداز آینده ای است واقع گرایانه ، محقق الوقوع و جذاب برای سازمان .
چشم انداز تصویری از آینده مطلوب یک سازمان است.
چشم انداز وضعیتی را معرفی می کند که سازمان پس از اجرای موفقیت آمیز استراتژی ها به آن دست خواهد یافت.
سازمان می‌خواهد در آینده چگونه دیده شود – موفقیت، چه شکلی است.
چشم انداز ، اعلامیه جهت گیری سازمان می باشد و بیانگر هویت ،آرمان و چگونگی رسیدن به آن است.
چشم انداز آرزوهای مدیریت برای کسب و کار را توصیف کرده، تصویری از مقصد آینده سازمان را ترسیم می کند و منطق چگونگی مناسب بودن این مطلب برای شرکت را شرح می‌دهد.
چشم انداز جهت گیریهای آتی سازمان را تداعی می کند.
چشم انداز توضیح دهنده هر چیز اعم از فرهنگ کسب و کار، تکنولوژی و یا هر نوع فعالیت سازمان در آینده است و خلاصه اینکه:
- چشم انداز در آینده قله ای است که باید به آن رسید.
- چشم انداز، وضعیت مطلوبی است که سازمان قصد دارد به آن دست یابد
- به ترسیم کشیدن آرمان ها، رویاها و تحقق ماموریت را چشم انداز می نامند.
- و این با کلی گویی در تضاد است: مثال (ما میخواهیم بهترین باشیم و یا مثلا ما مصمم هستیم منحصر بفرد باشیم)
- آرزویی روشن برای آینده
مشخصه های چشم انداز
چشم‌انداز سازمان داراي مشخصات خاصي است. سازمان شايسته است چشم‌انداز خود را با درنظرگرفتن چنين مشخصاتي استخراج نمايد. اين مشخصات در ذيل ارائه گرديده است:
- فرصت هاي موجود براي شركت را نشان دهد .
- راه بهره جويي از فرصت ها را بنماياند .
- بلند پروازانه باشد .
- منحصر به فرد باشد .
- در كاركنان رضايت شغلي ايجاد نمايد .
- استانداردهاي بالايي را بنا گذارد .
- در كاركنان ايجاد تعهد ، علاقه و غرور نمايد .
- مسير حركت شركت را به وضوح بيان كند .
- مشوق يادگيري باشد .
- مخاطب را مشخص سازد .
چرا سازمان ها به چشم انداز نیاز دارند
دلایل متعددی وجود دارد مبنی بر اینکه چرا چشم‌انداز مشترک برای یک سازمان اینقدر مهم است.
برخی از دلایل نیاز سازمان ها به چشم انداز عبارتند از:
۱-اگر به نحو اثربخش بین اعضا پذیرفته شود، نوعی انسجام بین اعضا پدید آورده و موجب تسهیل یادگیری در سازمان می‌شود و رهبری سازمان را تسهیل نماید.
۲-افراد را به سمتِ عمل سوق می‌دهد، مظهر آمال و آرزوهایِ افراد است و به آنها معنا می‌دهد.
۳-چشم‌انداز و ارزش‌هایِ مشترک، افراد را قادر می‌سازد تا شیوه‌هایِ جا افتاده تفکرشان را مورد بررسی قرار دهند و به آنها دلایلی ارائه می‌کند که از باورهایِ ریشه‌دارِشان دست بردارند و راه‌های جدید تفکر عمل را بپذیرند.
۴-کشش به سمت یک هدف بسیار مطلوب، فشارِ شدید برای حفظِ وضع موجود را خنثی می‌کند. چشم‌انداز، هدفی غالب و فراگیر ایجاد می‌کند، و چشم‌انداز مشترک، مشوقِ خطرپذیری و نوآوری می‌شود.
خلاصه اینکه چشم انداز تعهد ایجاد می کند و انرژی می دهد به زندگی کارکنان معنی می بخشد استاندارد برتر را شناسایی می کند و در نهایت حال و آینده را بهم پیوند می دهد. جدول زیر شاخص های سنجش نیاز به چشم انداز را برای سازمان ها بیان می دارد.
کارکردهای چشم انداز
- تغییر رویکرد از پیش بینی به ساختن آینده، کشش خلاق،
- تعیین حوزه های جستجوی فرصت/ظرفیت و گشودن افق های جدید
- خلق ذهنی آینده/تصویرسازی
- اهرم سازماندهی، برای ساختن کشتی و جاذب آشوب و تلاطم
- انگیزه آفرینی و الهام بخشی