معرفی طبقه بندی فعالیت های اقتصادی ایران(ISIC)
تهیه و اجرای برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی و ارزیابی دقیق آنها مستلزم استفاده از آمارهای دقیق، جامع و بهنگام است. برای آن که آمارهای مورد نظر بتواند تصویری روشن و گویا از ساختارهای اقتصادی ارائه کند و قابلیت مقایسه در .
سطوح ملی و بین‌المللی داشته باشد، ضرورت دارد از تعاریف و مفاهیم و طبقه‌بندی‌های استاندارد پیروی شود.
مقایسه اطلاعات آماری کشورها در سطح ملی و بین‌المللی، مستلزم بهره‌گیری از استانداردهای آماری بویژه طبقه‌بندی‌های آماری یکسان است. از این رو سازمان‌های بین‌المللی آماری، برای پدیده‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی طبقه‌بندی‌های آماری خاصی را تهیه و استفاده از آن را به کشورهای عضو توصیه نموده‌اند. مرکز آمار ایران به‌عنوان متولی آمار کشور و بنا به وظیفه قانونی خود در بند "و" ماده 3 و 8 قانون تأسیس مرکز آمار ایران، پیاده سازی و بازنگری طبقه‌بندی‌های آماری را مورد توجه خاص قرار داده و براساس توصیه‌های بین‌المللی و شرایط ملی، آنها را تدوین نموده و برای استفاده کاربران آماری در درگاه ملی آمار ایران قرار داده است که شما میتوانید از این لینک ISIC-Rev4.pdf آنرا دانلود نمایید.
تعریف طبقه بندی
طبقه بندی تحت نظم درآوردن منطقی عناصر مفختلف براساس یک یا چند صفت قابل تمیز از یکدیگر به شکل جامع و مانع است.
سیستم بین‌المللی طبقه بندی استاندارد صنایع (International Standard Industrial Classification of All Economic Activities)
شورای اجتماعی- اقتصادی سازمان ملل متحد به توصیه كمیسیون آمار و با توجه به ضرورت مقایسه بین‌المللی آمارهای اقتصادی، متن اولیه طبقه‌بندی استاندارد بین‌المللی همه رشته فعالیت‌های اقتصادی را در سال 1948 پذیرفت و به کشورهای عضو سفارش كرد با پذیرفتن این نظام به عنوان یك استاندارد ملّی و یا با تنظیم مجدد اطلاعات آماری خود مطابق با این سیستم، برای مقایسات بین‌المللی، از طبقه‌بندی ISIC استفاده كنند. این سیستم در سطوح ملّی و بین‌المللی، در طبقه‌بندی اطلاعات برحسب نوع فعالیت اقتصادی در زمینه‌های جمعیت، تولید، اشتغال، درآمد ملّی و سایر آمارهای اقتصادی مورد استفاده وسیع قرار گرفته و بسیاری از كشورها برخی از سری‌های آماری خود را براساس ISIC تنظیم كرده‌اند.
سازمان ملل متحد (UN)، سازمان بین‌المللی كار (ILO)( International Labour Organization) سازمان خواروبار و كشاورزی(Food and Agriculture Organisation) (FAO)، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد(United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation) (UNESCO) و سایر هیأت‌های بین‌المللی از ISIC در انتشار و تجزیه و تحلیل اطلاعات آماری خود استفاه می‌کنند. طبقه بندی آیسیک در سال ۱۹۴۸ تدوین و مورد تائید و تصویب کمیسیون اجتماعی و اقتصادی سازمان ملل متحد قرارگرفته و تجدید نظرهائی در سال های ۱۹۵۸ ، ۱۹۶۸ ، ۱۹۹۰ و ۲۰۰۲ در آن بعمل آمده و ویرایش آخر آن در سال 2003 انتشار یافته است. هم‌چنین نسخه 4 این سیستم نیز آماده شده و در چند کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این ترتیب ISIC به ابزاری پایه‌ای برای مطالعات اقتصادی، پرورش و بهبود دادههای قابل مقایسه بین‌المللی و ملّی تبدیل شده است.
سیستم ISIC یک طبقه‌بندی بر مبنای نوع فعالیت اقتصادی است و نه کالاها و خدمات. فعالیتی که یک بنگاه اقتصادی انجام می‌دهد بر اساس نوع عملیات تولیدی که به آن می‌پردازد مشخص شده و بر همین مبنا این بنگاه با دیگر بنگاه‌ها گروه‌بندی می‌شود. در نوع عملیات، دستی یا مکانیزه بودن آن اهمیت ندارد.
ساختار ISIC
در این سیستم ابتدا همه فعالیت‌های اقتصادی به بخش های اصلی استاندارد تقسیم‌بندی می‌شوند، سپس تمامی فعالیت‌ها در رده، گروه و طبقه خود قرار می‌گیرند.
معیارهای این طبقه‌بندی شامل :
(1) ویژگی کالاها و خدمات تولید شده،
(2) کاربرد کالاها و خدمات
(3) درون‌دادها، فرایند و فناوری تولید است.
طبقات آیسیک در جزئی ترین سطح آن (دسته ها) بر اساس آنچه که در بیشتر کشورها بعنوان ترکیب مرسوم فعالیت ها در واحدهای آماری تعریف شده طراحی شده است . گروه ها و قسمت ها سطوح کلی تر این طبقه بندی، واحدهای آماری را برحسب ویژگی ها ، تکنولوژی ، سازمان و منابع مالی تولید ترکیب می کند.
کدهای استاندارد طبقه‌بندی صنعتی (SIC) اعدادی چهار رقمی هستند که از سوی ایالات متحده به مراکز تجاری اختصاص می‌یابند تا نشانگر نوع فعالیت اصلی مجموعه و شیوه‌ای برای شناسایی آن باشند. این شکل از طبقه‌بندی به وجود آمد تا روند جمع‌آوری، استفاده و تحلیل اطلاعات موجود پیرامون شرکت‌ها و موسسه‌های اقتصادی را تسهیل کرده و مبنایی واحد و یکپارچه در زمینه نحوه جمع‌آوری اطلاعاتی آماری توسط آژانس‌های مختلف فدرال دولت آمریکا، آژانس‌های ایالتی و موسسه‌های خصوصی ارائه این داده‌ها فراهم آورد.
براساس این شیوه طبقه‌بندی همه اطلاعات مرتبط با فعالیت‌های اقتصادی، کشاورزی، جنگلداری، صیادی، شکار و دام‌داری، معدنکاری، ساخت و ساز، تولید، حمل و نقل، ارتباطات، الکتریسیته، گاز و سرویس‌های بهداشتی همه در یک کد چهار رقمی پوشش داده می‌شود.
اهمیت استفاده از ISIC (کد آیسیک)
طبقه بندی در برگیرنده کلیه فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در سطح بین المللی.
امکان مقایسه روند فعالیت‌ها در سطح ملی و بین المللی در صورت بکارگیری طبقه بندی ISIC
توصیه کمیسیون آمار سازمان ملل متحد به کلیه کشورهای عضو جهت استفاده از طبقه بندی ISIC
استفاده ۹۸ کشور در قاره‌های مختلف جهان از طبقه بندی آیسیک
اهداف اساسی استفاده از طبقه بندی ها
• رشد و توسعه آمارهای بین المللی و رتقای مقایسه پذیری آنها
• هماهنگی فعالیت های آماری در دستگاه اجرایی
• ایجاد امکان ارازه اطلاعات به شکل قابل استفاده برای سیاست گذاران،پژوهشگران و سایر کاربران
بخش های طبقه بندی فعالیت های اقتصادی ایران بر اساس ISIC Rev .4
صنعت از نگاه پورتر
مایکل پورتر سال‌های زیادی را صرفِ تحلیل صنعت کرد و تکنیک‌ها و نظریات او مثلِ زنجیره‌ی ارزش یا نیروهای رقابتی، کماکان مورد استفاده قرار می‌گیرند و کاملاً سزاوار است که صنعت را از نگاهِ او تعریف کنیم:
صنعت به گروهی از شرکت‌ها گفته می‌شود که خدمات و محصولاتِ آنها تا حد زیادی جایگزین هم هستند و برای مشتریان، نیازهای بنیادینِ یکسانی را برطرف می‌کنند.
در ادامه این تعریف را موشکافی می‌کنیم:
– پورتر یک تعریفِ قدیمی‌تر از صنعت دارد که در آن به جای “شرکت‌ها” از کلمه‌ی رقبا استفاده می‌کند و تحتِ تاثیر نگاهِ رقابتی او به صنعت است، اما با خواندنِ کتاب استراتژی رقابتی متوجه می‌شویم که منظور او از رقبا و شرکت‌ها، تمامِ سازمان‌های فعال در آن حوزه، اعم از تولیدکنندگان، ارائه دهندگان خدمات، بازرگانان و … است.
– در همین تعریف، به اصلی‌ترین معیار طبقه بندی صنابع اشاره شده است؛ گروه‌هایی در یک صنعت مشخص طبقه‌بندی می‌شوند که نیازهای یکسانی را برطرف می‌کنند و محصولاتشان قابلِ جایگزین شدن هستند، مثلاً برای برطرف کردن نیاز به جابجایی می‌توانیم از قطار، هواپیما، اتوبوس، کشتی و … استفاده کنیم (صنعت حمل و نقل) یا برای نیاز به آگاهی، می‌توانیم از مجلات چاپی یا شبکه‌ها، وبسایت‌ها و صفحاتِ اجتماعی استفاده کنیم (صنعت رسانه).
طبقه بندی گروههای مختلف صنعت
استاندارد ISIC یا International Standard Industrial Classification
استاندارد NACE یا Statistical Classification of Economic Activities
استاندارد NAICS یا North American Industry Classification System
استاندارد SIC یا Standard Industrial Classification
گروه بندی صنایع بر اساس استاندارد آیسیک (ISIC)
دانلود از سایت رسمی United Nations (انگلیسی)
دانلود از سایت آمار ایران (فارسی)
سازمان‌های کنگلومرا یا چندخوشه‌ای
بعضی شرکت‌های در چند صنعت مختلف کار می‌کنند که به آنها کنگلومریت (Conglomerate) یا خوشه‌ای گفته می‌شود، مثلاً سامسونگ علاوه بر لوازم الکتریکی در حوزه‌ی کشتی‌سازی هم فعالیت می‌کند و در این حالت، یک شرکت مادر به چند زیر مجموعه تقسیم شده است که همگی از ساختار یکسانی پیروی می‌کنند.
گاهی یک سازمان علاوه بر فعالیت‌های اصلی، به کارهای فرعی نیز مشغول است که سهم ناچیزی دارند و در این حالت خوشه‌ای نیستند، مثلاً یک کارخانه فعال در حوزه‌ی لوازم خانگی برای محصولاتِ خود یک خطّ بسته‌بندی تهیه می‌کند و در دوره‌ی کاهش تقاضا، با توجه به ظرفیتِ بالای آن تصمیم می‌گیرد که به چند شرکت دیگر هم خدمات بسته‌بندی ارائه کند و در این حالت، بخشی از صنعت بسته‌بندی محسوب نمی‌شود.
تفاوت بخش های اقتصادی و صنعت
گاهی گفته می‌شود که یک صنعت در سکتور اول اقتصادی قرار گرفته است و این‌طور به نظر می‌رسد که نوعِ دیگری از دسته‌بندی وجود دارد که منطبق بر استانداردهایی مثل آیسیک نیست، بلکه نشان می‌دهد که فعالیت‌های آن صنعت به کدام سکتور اقتصادی تعلق دارد.
اما منظور از سکتور اقتصادی چیست؟ در علم اقتصاد نظریه‌ای به نام مدل سه‌بخشی (Three-Sector Model) وجود دارد که بر اساس آن تمام فعالیت‌های اقتصادی کشور به سه بخش یا سکتور تقسیم می‌شوند و در ادامه با این سکتورها آشنا می‌شوید:
سکتور اول: مواد خام
primary sector: Raw Material
فعالیت‌های اقتصادی مثلِ استخراج سنگِ آهن و ذغال سنگ از معادن، قطع درختان برای تامینِ چوب، ماهی‌گیری، شکار حیوانات برای تامینِ غذا، کاشت و برداشت میوه و کشاورزی و … که برای استخراج مواد اولیه هستند در سکتور اول اقتصاد طبقه‌بندی می‌شوند.
فعالیت‌های صنعت کشاورزی، جنگلداری، معادن و … مربوط به سکتور اول اقتصاد هستند.
سکتور دوم: ساخت
Secondary sector: Manufacturing
تمام فعالیت‌های مربوط به ساخت محصول (Manufacturing) به این سکتور تعلق دارند. در درسِ تولید چیست؟ مفاهیم تولید (Production) و ساختن (Manufacturing) را بررسی کردیم که خواندن آن به درک سکتور دوم کمک می‌کند؛ اما اگر فرصت کافی ندارید به تعریف یک خطی آن کفایت کنید:
ساختن (Manufacturing) به معنای ایجاد محصولات فیزیکی با کمک نیروی انسان یا ماشین‌آلات است.
پس فعالیت‌های صنایع خودروسازی، هوایی، ساختمانی، لوازم خانگی و … در سکتور دوم (سکتور ساخت) طبقه‌بندی می‌شوند و به آنها صنعت ساخت هم می‌گویند.
سکتور سوم: خدمات
Tertiary sector: Services
کارهای خدماتی مانند خرده‌فروشی، آموزش، اسکان، ارائه‌ی راهکارهای مالی و … و صنایعی مثلِ خرده‌فروشی، آموزش، مالی و … در سکتور سوم طبقه‌بندی می‌شوند.
به مرور زمان، با پیچیده‌تر شدن فعالیتِ کسب‌و‌کارها، دو سکتور دیگر به مدل سه بخشی اضافه شد که در ادامه بررسی می‌کنیم.
سکتور چهارم: خدمات مبتنی بر اطلاعات
Quaternary Sector: Information Services
فعالیت‌های این سکتور از جنس پژوهشی و علمی، یا انتقال دانش و با هدف رشد و توسعه هستند و شامل تحقیقات علمی، آموزش، مشاوره، مدیریت اطلاعات و برنامه‌ریزی مالی می‌شوند؛ مثلاً شرکت‌هایی که به دنبال فناوری‌های جدید هستند یا شرکت‌های توسعه‌ی نرم‌افزار، پزشکان متخصص، مشاوران مالیاتی، مدارس و آموزشگاه‌ها و … در این سکتور فعالیت می‌کنند.
سکتور پنجم: خدماتِ انسانی
Quinary Sector: Human Services
پنجمین سکتور اقتصادی به خدمات انسانی و فعالیت‌های فردی اختصاص دارد؛ مثلاً فعالیت‌های افراد رده بالای دولتی، دانشمندان، اساتید برجسته دانشگاه ، نفرات تاثیرگذار حوزه‌های پزشکی یا رسانه و …که تاثیراتِ بزرگی در جوامع و کشورها دارد، یا خدماتی که به‌واسطه‌ی پلیس‌ها، آتش‌نشان‌ها و … ارائه می‌شود.
منبع :
wikitolid.ir