تعریف الگوهای اساسی تفکر سیستمی

کودکان بدون هیچگونه تجربه عملی در مورد زندگی، از افسانه ها و داستانهای قدیمی می آموزند که در مقابل قدرتهای ظالم و زورگو از خود مراقبت کنند، خانه های محکم بسازند، به سالخوردگان احترام بگذارند و … .

همچنین این داستانها، سفر قهرمانان و زندگی سخت و طاقت فرسای آنها، عشق های پایدار و عمیق و احساسات گمراه شده و خستگی و بیزاری آنها را از زندگی مادی به ما نشان می دهند.

در مثالهای ذکر شده از ادبیات داستانی، واژه الگوهای اساسی یا کهن الگوها (Archetypes) به چشم می خورد که به یک تکرار شدن، مشخصه کلی، نماد و داستان اشاره دارد. در تفکر سیستمی، این واژه معنی بسیار مشابهی با مطلب بالا دارد که به ساختارهای سیستمی کلی تکرار شونده ای که در بسیاری از سازمانها و تحت بسیاری از شرایط محیطی و در سطوح مختلف از پویایی شخصی تا روابط خارجی بوجود آمده اشاره دارد.

کار در حوزه الگوها، ساختارها و رفتار در طول زمان برای الگوهای اساسی، بسیار شبیه به صحبت در مورد رقابت، اعتیاد و یا سقوط پرندگان بلند پرواز است و می توانیم همانگونه که از داستان ها و افسانه ها استفاده می کنیم، از الگوهای اساسی نیز برای کشف مشکلات کلی و عام و صیقل دادن سطح هوشیاری و آگاهیمان از مشکلات و معضلات سازمان استفاده کنیم.

همچنین می توانیم از این الگوهای اساسی برای سرعت بخشیدن به توانایی هایمان برای پیش بینی سختی ها و ارتباط برقرار کردن با همکارانمان در مورد این سختی ها و پیدا کردن راههایی برای شناسایی آنها استفاده کنیم.

الگوهای اساسی (Archetypes) تفکر سیستمی به عنوان یکی از ده ابزار تفکر سیستمی مطرح هستند. هر الگوی اساسی دارای یک داستان با زمینه مشخص ، یک الگوی ویژه رفتاری در طول زمان که می توان آنرا رسم کرد و یک ساختار سیستمی منحصر به فرد است که می توان آنرا با نمودارهای علیت حلقوی نمایش داد، می باشد.

ارزش الگوهای اساسی این است که می توانیم آنها را جداگانه از یک داستان مشخص، منحصر به فرد یا موقعیت سازمانی خاص، مطالعه نمائیم و تصویر کلی دریافت کنیم . حتی بتوانیم آنرا در موقعیتهای متعدد در زندگی شخصی بکار بریم.

بطور خلاصه وار الگوهای اساسی تفکر سیستمی  داستان، نمودار و قالبی هستند که الگوهای ویژه ای را شرح و نمایش می دهند و ساختارهای سیستمی اساسی را مشخص می کنند و مدل های ذهنی و معضلات را به هم پیوند می دهند. همچنین تشخیص علل اساسی رفتار سیستم ها را آسان می کنند که این رفتار در بسیاری از سیستم ها مشترک است

کاربرد الگوهای اساسی تفکر سیستمی

• بررسی دقیق و موشکافانه
• آزمون ساختار مشکل (الگوها)
• شرح وقایع پویا
• پیش بینی رفتارهای بالقوه
• ایجاد تغییر در سیستم
• ارائه ی اطلاعات درباره ی معضلات و راه حل ه

ده الگوی اساسی تفکر سیستمی

راه حل های شکست خورده
انتقال فشار
محدودیت های رشد
تنزل اهداف
رشد و سرمایه گذاری کمتر از میزان مورد نیاز
پیروزی های هر چه بیشتر برای پیروزمندان
تشدید
فاجعه ی منابع مشترک
دشمن تصادفی
اصل جذابیت

fixes that fail
shifting the burden
limits to success
drifting goals
growth and underinvestment
success to the successful
escalation
tragedy of the commons.

از بین ده الگوی مورداشاره سه مورد زیر بیشترین کاربردی که را برای مدیران کسب و کارها دارد که عبارتند از :

limits-to-growth محدودیتهای رشد

fixes-that-fail راه حل های شکست خورده

drifting-goals تنزل اهداف